Drzewa w gospodarstwie rolnym: sekwestracja węgla w agroleśnictwie

Rolnictwo wykorzystuje potencjał ziemi do produkcji upraw na potrzeby ludzi. Nie jest więc zaskoczeniem, że integracja odmian nie tylko roślin, ale także drzew czy krzewów może kształtować najbardziej wydajne gospodarstwa.

Innowacyjny podejście, które integruje rolnictwo z innymi działami produkcji roślinnej jest agroleśnictwo. Jest to podejście do gospodarowania gruntami, w którym drzewa i krzewy rosną wraz z uprawami i inwentarzem w ramach jednego systemu. Agroleśnictwo rozszerza funkcje i korzyści gruntów rolnych dla rolników i przyrody. Jednak pomimo tego, że jest to jedna z najbardziej tradycyjnych strategii gospodarowania gruntami, nadal istnieje wiele barier uniemożliwiających osiągnięcie pełnego potencjału nowoczesnych gospodarstw.

Dowiedz się, czym jest agroleśnictwo, jego rodzaje, liczne korzyści, potencjał sekwestracji dwutlenku węgla w agroleśnictwie i co należy wziąć pod uwagę, aby rozpocząć działania.

Co to jest agroleśnictwo?

W prostych słowach agroleśnictwo to rolnictwo z uwzględnieniem drzew. W tradycyjnym krajobrazie rolniczym, niezależnie od tego, czy są to uprawy, czy zwierzęta gospodarskie (lub jedno i drugie), drzewa lub krzewy są celowo włączane w system rolno-leśny.

Wiadomo, że tradycyjne społeczeństwa wykorzystują ziemię w ten sposób, aby uzyskać obfite plony zarówno z upraw, jak i drzew. Ostatnio agroleśnictwo jest postrzegane jako bardziej zrównoważone podejście do zarządzania gruntami poprzez równoważenie ekosystemu, w którym drzewa, rośliny i zwierzęta współistnieją obok siebie na danym obszarze, podobnie do tego, co można zaobserwować w naturalnych krajobrazach.

Chociaż istnieje ogólne rozróżnienie między lasami a gruntami rolnymi, agroleśnictwo wykorzystuje oba elementy w systemie produkcyjnym, w którym drzewa są rozmieszczone między uprawami lub wokół obwodu gospodarstwa, w zależności od sposobu zaprojektowania systemu agroleśnego.

Jakie są rodzaje agroleśnictwa?

Istnieje wiele przykładów agroleśnictwa, które uwzględniają szczególne potrzeby i wymagania każdego zarządcy gruntów. W Europie istnieje pięć różnych typów systemów rolno-leśnych, w których leśne elementy gospodarstwa są rozmieszczone w określony sposób dla określonych celów i celów.

• Agroleśnictwo leśno-orne: drzewa i uprawy są zintegrowane z gruntami rolnymi

• Agroleśnictwo leśno-pastwiskowe: integracja drzew w systemie wypasu zwierząt gospodarskich

• Żywopłoty, pasy zadrzewień i nadbrzeżne pasy buforowe: Drzewa lub krzewy sadzi się wokół gruntów rolnych w celu utworzenia bariery ochronnej lub oznaczenia terytorium. Pasy buforowe nadbrzeżne oznaczają sadzenie drzew lub krzewów wokół pobliskich zbiorników wodnych, takich jak stawy, rowy lub strumienie.

• Rolnictwo leśne: uprawa roślin w krajobrazie leśnym

• Ogrody domowe: kombinacje drzew i produkcji żywności w pobliżu domów.

Pierwsze trzy typy są powszechne wśród rolników uprawiających ziemię. Bardziej zaawansowanym systemem jest system rolno-leśny, w którym można uwzględnić uprawy, zwierzęta gospodarskie i drzewa. Ten typ jest znany jako agroleśnictwo rolno-pastwiskowe.

Jakie są zalety agroleśnictwa?

Dzięki starannemu planowaniu i projektowaniu rolnicy mogą czerpać szereg korzyści związanych z glebą i środowiskiem, dochodami i wydajnością, a także przystosowaniem się do zmiany klimatu i jej łagodzeniem.

Rośliny i drzewa mają różne wymagania. W każdym obszarze, w którym zasoby są dzielone, systemy rolno-leśne mogą promować wzajemnie korzystne warunki — podczas gdy rolnicy uzyskują nowe źródła dochodów.

Oto pięć powodów, dla których Twoje gospodarstwo może czerpać korzyści z agroleśnictwa.

Bioróżnorodność

Wprowadzenie uzupełniających się gatunków roślin i drzew pomaga w jak najlepszym wykorzystaniu zasobów w gospodarstwie. Niektóre rośliny osiągają lepsze wyniki przy odpowiednim nasłonecznieniu, które można regulować cieniem zapewnianym przez drzewa. Podobnie drzewa mogą służyć jako wiatrochrony, które chronią uprawy przed wiatrami uszkadzającymi rośliny. Te same drzewa służą również jako schronienie dla małych zwierząt, takich jak ptaki i owady, które mogą zapewnić środowisku większą wartość ekosystemu.

Istnieje wiele przypadków, w których monouprawa zwiększa liczbę szkodników i chorób rozprzestrzeniających się w gospodarstwie. Wprowadzając inny rodzaj roślinności  można zminimalizować stosowanie pestycydów i innych środków chemicznych.

Zdrowie gleby

Dobrze zaplanowane działki rolno-leśne mogą odpowiednio sprostać różnym wymaganiom upraw i drzew bez szkodliwej konkurencji między gatunkami. Na przykład głębsze korzenie wieloletnich drzew mogą wykorzystywać składniki odżywcze i wodę poniżej miejsca, w którym zakorzeniają się rośliny.

Obecność korzeni na różnych poziomach gleby może również poprawić retencję wody, zmniejszyć erozję gleby i ogólnie poprawić jej żyzność poprzez wychwytywanie materii organicznej tworzącej składniki odżywcze.

Wydajność

Jedną z rzeczy, o której należy pamiętać w systemach agroleśniczych, jest to, że rośliny i drzewa są sadzone tak, aby mogły sobie nawzajem przynosić korzyści, biorąc pod uwagę wyjątkowy stan gospodarstwa. Weźmy na przykład drzewa strączkowe, które mogą pomóc w wiązaniu azotu w glebie, co jest korzystne dla roślin.

Zdrowa gleba z biegiem czasu podnosi wartość gruntu, a drzewa regulują produktywność gruntów poprzez zrównoważoną cyrkulację składników odżywczych i zasobów.

Oprócz produkcji żywności, drzewa można sadzić na opał (drewno opałowe), paszę, włókno i lekarstwa. Dzięki temu gospodarstwo może wytwarzać różnorodne surowce o wielu zastosowaniach.

Odporność

Dobra mieszanka drzew i roślin w krajobrazie pomaga utrzymać stabilność gleby, która może lepiej wytrzymać ekstremalne zjawiska pogodowe i zmiany klimatyczne, które zagrażają całemu gospodarstwu rolnemu. Ponieważ susze i obfite opady deszczu stają się coraz częstsze i bardziej intensywne, wysoce odporne gospodarstwo będzie lepiej przygotowane na niepewne warunki klimatyczne. Podobnie sekwestracja dwutlenku węgla w agroleśnictwie maksymalizuje zdolność krajobrazów do magazynowania i utrzymywania dwutlenku węgla w perspektywie długoterminowej.

Zróżnicowany dochód

Rosnące drzewa, które rodzą owoce lub orzechy, są dodatkiem, który wprowadza nowe źródła dochodów poza główną uprawą gospodarstwa. Pozostałe części niektórych drzew mogą być zbierane do produkcji innych surowców używanych do produkcji leków czy paszy.

Korzyści dla środowiska wynikające z drzew na gruntach uprawnych mogą polegać na zmniejszeniu nakładów chemicznych, co zmniejsza koszty operacyjne.

Programy węglowe w rolnictwie mogą również wspomagać rolników dochodami, gdy następuje zmierzony wzrost zasobów węgla na polu zmagazynowanego w glebie i biomasie drzew.

Ogromny potencjał sekwestracji dwutlenku węgla w rolnictwie

Agroleśnictwo to strategia upraw dwutlenku węgla, która pomaga kontrolować ilość gazów cieplarnianych gromadzących się w atmosferze. Pola uprawne mogą magazynować węgiel w glebie, ale część CO2 wraca do atmosfery, gdy rośliny są uprawiane i zbierane każdego sezonu. Drzewa natomiast magazynują węgiel w pniach i korzeniach (biomasa). Biomasa drzew to rezerwuary węgla, które mogą ograniczać ilość emisji emitowanych przez uprawy ziemi.

Potencjał sekwestracji węgla na gruntach rolnych może wzrosnąć, gdy drzewa są również obecne na polu. Jedno z badań szacuje, że potencjał sekwestracji węgla w agroleśnictwie z gruntów ornych w Europie może wzrosnąć do 7,29 ton C ha-1 a-1. Maksymalizacja potencjału agroleśnictwa w zakresie emisji dwutlenku węgla może wspomagać rolników kredytami węglowymi sprzedawanymi organizacjom, które chcą zrównoważyć swoje emisje.

Czy agroleśnictwo jest odpowiednie dla Twojego gospodarstwa?

Tworzenie udanego krajobrazu rolno-leśnego wymaga znajomości roślin i drzew oraz dobrego zrozumienia warunków w gospodarstwie. Wcześniejsze planowanie i właściwa realizacja mają kluczowe znaczenie dla maksymalnego wykorzystania ziemi. A ponieważ drzewa rosną w innym tempie niż plony, wypłaty za kredyty węglowe mogą również potrwać dłużej.

Jednak zrównoważony system zarządzania gruntami, taki jak agroleśnictwo, został zaprojektowany z myślą o długowieczności. Jego korzyści dla środowiska, produktywności i dochodów mają się kumulować w czasie.

Angażowanie się w programy węglowe, które nagradzają rolników za udaną sekwestrację dwutlenku węgla w rolnictwie, należy rozważyć wcześnie, aby pomóc w jak najlepszym wykorzystaniu krajobrazu rolno-leśnego.

Literatura

• Burgess, P., Newman, S., Pagella, T., Smith, J., Westway, S., Briggs, S., Knight, I., Whistance, L. (2019). The Agroforestry Handbook. Agroforestry for the UK. 1st Edition (July 2019). Soil Association Limited, https://www.soilassociation.org/media/19141/the-agroforestry-handbook.pdf

• Kay, S., Rega, C., Moreno, G., den Herder, M., Palma, J., Borek, R., Crous-Duran, J., Freese, D., Giannitsopoulos, M., Graves, A., Jäger, M., Lamersdorf, N., Memedemin, D., Mosquera-Losada, R., Pantera, A., Paracchini, M.L., Paris, P., Roces-Díaz, J., Rolo, V., Rosati, A., Sandor, M., Smith, J., Szerencsits, E., Varga, A., Viaud, V., Wawer, R., Burgess, P., Herzog, F. Agroforestry creates carbon sinks whilst enhancing the environment in agricultural landscapes in Europe, Land Use Policy, Volume 83, 2019, pp 581-593, ISSN 0264-8377, https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2019.02.025

• Aertsens, J., De Nocker, L., Gobin, A. Valuing the carbon sequestration potential for European agriculture, Land Use Policy, Volume 31, 2013, pp. 584-594, ISSN 0264-8377, https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2012.09.003

• Bertsch-Hoermann, B., Egger, C., Gaube, V. et al. (2021). Agroforestry trade-offs between biomass provision and aboveground carbon sequestration in the alpine Eisenwurzen region, Austria. Reg Environ Change 21, 77. https://doi.org/10.1007/s10113-021-01794-y