Każdy program węglowy musi być tworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami opracowanymi na podstawie długoletnich badań. Istotne jest by opierał się on na regulacjach, które wymagane są przez instytucje certyfikujące (np. te najbardziej znane jak Verra i Gold Standard) i był w zgodzie z coraz większą ilością wymagań, które tworzone są przez ustawodawców. Dlaczego? Bo tylko wtedy mamy pewność, że kredyty węglowe generowane w ramach programu będą właściwie certyfikowane i będą mogły być sprzedawane na dobrowolnym rynku. Pozostaje teraz pytanie jakie zasady obowiązują dobry program węglowy?

Konsultacje

Przystąpienie do programu węglowego musi łączyć się z konsultacjami – czyli wstępnym sprawdzeniem tego w jaki sposób funkcjonuje i funkcjonowało gospodarstwo dotychczas. Odpowiednio wykwalifikowani audytorzy na podstawie udostępnionych przez gospodarstwo informacji (dotyczących rodzaju uprawy, wysokości plonów, zmianowania, zużycia paliwa, etc.) określają bazowy poziom, od którego gospodarstwa zaczyna przygodę w programie. Taki audyt opiera się również na propozycjach zmian, które przedstawiane są indywidualnie każdemu uczestnikowi i wstępnemu ustaleniu ilości potencjalnych kredytów węglowych możliwych do wygenerowania w każdym roku.

Każdy audyt musi opierać się na skomplikowanym modelu obliczeniowym i wiedzy audytorów. Nie ma możliwości by rolnik był w stanie sam obliczyć potencjał do generowania kredytów za pomocą prostego kalkulatora udostępnionego w internecie. Każdy audyt to żmudne wprowadzanie wszystkich niezbędnych danych, a następnie ich analiza zarówno przez algorytmy sztucznej inteligencji oraz (a raczej przede wszystkim) audytorów, którzy dokładnie znają zasady panujące w programach węglowych, międzynarodowe standardy, mają szeroką wiedzę agronomiczną.

Każdy model kalkulacyjny powinien być tworzony odpowiednio dla określonego programu węglowego i zdobyć potwierdzenie ze strony instytucji certyfikującej. Nie ufajcie programom węglowym, w których kalkulacja potencjału gospodarstwa do generowania kredytów węglowych oraz obliczenie stanu bazowego opiera się na ogólnodostępnym kalkulatorze i nie odbywa się w kontakcie z audytorami.

Dodatkowość

Po audycie każdy rolnik powinien już wiedzieć jakie praktyki może zastosować dodatkowo by generować kredyty węglowe. Istotne tu jest właśnie słowo “dodatkowo”. Aktualne regulacje i standardy dotyczące rynku kredytów węglowych biorą pod uwagę jedynie te działania, który uległy zmianie na bardziej zrównoważone już po przystąpieniu do programu. Oznacza to, że jeśli rolnicy już wcześniej siali międzyplony lub ograniczyli uprawę to muszą oni wykonywać kolejne czynności ponad to – np. siać międzyplony na większym areale, zastosować uprawę zerową. Na dzień dzisiejszy tylko działania, które wynikają bezpośrednio z przystąpienia do programu węglowego, dla których program węglowy stanowił niejako “zachętę” mogą być brane pod uwagę jako generujące kredyty węglowe. W taki też sposób eAgronom oblicza potencjał każdego gospodarstwa, na podstawie tego co jeszcze może zrobić. Ważne jest by mieć na uwadze, że nie jest to zasada wprowadzona przez naszą firmę, ale właśnie odniesienie się do międzynarodowych standardów stworzonych przez instytucje certyfikujące kredyty węglowe. W podobny sposób podchodzi do tego Komisja Europejska dlatego póki co ta zasada nie ulegnie zmianie. Mamy jednak nadzieję, że w najbliższym czasie zostaną wprowadzone poprawki do standardów i regulacji, które pozwolą na premiowanie tych rolników, którzy już wcześniej rozpoczęli wprowadzanie dobrych dla środowiska zmian. Jako eAgronom na pewno będziemy to postulować.

Trwałość zmian

Kolejnym wymaganiem, które musi spełnić każdy program węglowy generujący realne kredyty węglowe jest zapewnienie trwałości zmian. Oznacza to, że każde gospodarstwo podejmujące zmianę praktyk w ramach programu musi mieć świadomość, że tylko utrzymywanie tych zmian przez kolejne 20-30 lat będzie miało rzeczywisty wpływ na zwiększenie zawartości węgla organicznego w glebie. Jednocześnie długotrwałość projektu umożliwia pozytywny efekt klimatyczny w postaci magazynowania dwutlenku węgla w glebie a nie jego dodatkowego emitowania do atmosfery. Stąd tak istotny jest warunek długiego trwania programów.

Wszystkie programy węglowe, które spełniają odgórne regulacje muszą zapewnić, że uczestnicy ich projektów będą utrzymywać praktyki na rzecz środowiska przez lata (20 i więcej). Tylko takie długoletnie zapewnienie może doprowadzić do wytwarzania i certyfikacji kredytów węglowych. W sytuacji gdy rolnik zdecyduje się wystąpić z programu węglowego szybciej i nie stworzy możliwości ciągłości pozytywnych praktyk, wówczas wszystkie kredyty węglowe wygenerowane w trakcie trwania programu są anulowane i nie mogą być sprzedawane na rynku – nawet te wytworzone przed rezygnacją. Rejestr certyfikujący automatycznie wykreśla je z ogólnej puli dostępnych kredytów na czym traci zarówno rolnik, firma go obsługująca, a przede wszystkim środowisko.

Wymaganie dotyczące trwałości to jedno z podstawowych założeń dobrych programów węglowych operujących w ramach międzynarodowych standardów i regulacji. Pamiętaj! – jeśli firma nie stawia warunku długoletniego trwania zmian, wówczas nie pracuje ona zgodnie z ustalonymi zasadami, a kredyty (lub certyfikaty) generowane w ramach jej projektu nie będą funkcjonować na wielu rynkach.

Monitoring, weryfikacja, certyfikacja

Pisaliśmy już o tym, że program węglowy poddany jest wielu regulacjom. Kolejną z nich jest sprawdzanie tego co faktycznie dzieje się na polach uczestników projektu. Nie chodzi tu o “kontrolowanie” każdego kroku rolnika, ale raczej o to by mieć pewność, że kredyty generowane “wirtualnie” mają potwierdzenie w rzeczywistości. Z tego powodu niezbędny w programie węglowym jest monitoring udostępnianych przez rolników danych i składanych raportów (w programie eAgronom raz do roku) – zazwyczaj odbywa się on za pomocą narzędzi cyfrowych. Monitoringiem zajmuje się głównie firma, która prowadzi program, ale o dane do weryfikacji może poprosić również instytucja certyfikująca, która musi mieć pewność, że składane przez rolników deklaracje są prawdziwe.

Dane przekazywane przez rolnika są weryfikowane właśnie przez narzędzia cyfrowe (analiza teledetekcji i zdjęć satelitarnych), ale może okazać się, że niezbędne będzie również wykonywanie prób glebowych potwierdzających zawartość węgla organicznego w glebie.

Tylko zweryfikowane dane, które podlegają monitoringowi mogą być wykorzystane do certyfikowania kredytów węglowych. Instytucja certyfikująca program musi mieć możliwość dostępu do danych na prośbę i tylko jako strona trzecia, niezaangażowana bezpośrednio w tworzenie programu, może certyfikować kredyty węglowe.