Jak rozpoznać niedobór i nadmiar makro- i mikroelementów u roślin?

Kornelia Kajda

Friday, July 10, 2020

Share on Facebook

Share on LinkedIn

Uprawa roślin jest skomplikowanym procesem. Wymaga ona znajomości zarówno szczególnych zapotrzebowań roślin, jak i warunków naturalnych związanych z temperaturą powietrza, wilgotnością, dostępem światła czy, a może przede wszystkim, stanu gleby – struktura, odczyn, zasobność makro- i mikroelementów.

To właśnie gleba jest podstawowym źródłem makro i mikroelementów, które, jeśli są w niedoborze, należy dodatkowo dostarczyć roślinom. Zdarza się także tak, że pewne składniki zostały dostarczone w nadmiarze, wówczas także należy podjąć odpowiednie kroki, które pozwolą na wzrost roślin w jak najlepszej kondycji.

Znajomość objawów niedoboru lub nadmiaru poszczególnych składników pokarmowych jest konieczna w uprawie, ponieważ pozwala na szybką reakcję i złagodzenie zmian, które mogą znacząco wpłynąć na jakość plonu. W artykule przedstawiamy jak rozpoznać nadmiar i niedobór podstawowych składników dostarczanych roślinom i jaki jest ich wpływ na ich kondycję.

Zmiany spowodowane niedoborem i nadmiarem składników:

Azot

Podstawowym mikroskładnikiem w rolnictwie jest azot (N). To on “buduje” plon, ale przysparza też wielu problemów związanych z jego odpowiednim zbilansowaniem pozostałymi makro- i mikroelementami. Tylko odpowiednie zbilansowanie może zapewnić jego efektywne wykorzystanie azotu przez rośliny.

Objawy jego niedoboru to: żółknięcie i usychanie najstarszych liści, które usychają. Prowadzi to do zahamowania wzrostu roślin i słabego krzewienia.

Nadmiar azotu prowadzi do zmian blaszki liściowej. Staje się ona cienka i o dużej powierzchni. Taka cienka blaszka liściowa jest podatna na ataki patogenów oraz uszkodzenia wywołane przez wiatr, deszcz czy mróz. Wyraźnemu obniżeniu ulega też odporność roślin na wymarzanie. Rośliny z nadmiarem azotu charakteryzują się obniżeniem jakości plonów.

Fosfor

Fosfor (P) musi być dostępny dla roślin przez cały okres wegetacji. Najważniejsze funkcje spełnia w początkowej fazie wzrostu. Wtedy to wpływa na wzrost i rozwój systemu korzeniowego. Fosfor przyśpiesza też regenerację roślin po zimie. Pobieranie fosforu z gleby jest zależne od temperatury, ponieważ gdy temperatura wynosi poniżej 13 stopni C, wówczas pobieranie fosforu może spaść aż o 70%.

Objawy jego niedoboru to: ciemnozielone, czerwone lub nawet purpurowe zabarwienie roślin. Przebarwienia można zauważyć na na łodygach, liściach. Starsze liście stają się żółto-brunatno-czerwone. Łodygi rośliny są cieńsze i krótsze.

Nadmiar fosforu w glebie sprawia, że rośliny gorzej rosną. Dodatkowo, mikroorganizmy glebowe mogą negatywnie wpływać na plon.

Potas

Potas (K) jest bardzo ważny przy gospodarce azotu pobieranego przez rośliny dlatego zapotrzebowanie na ten składnik wypada wraz z zapotrzebowaniem na azot. Potas wpływa na odporność mechaniczną roślin, dzięki czemu jego odpowiednia zawartość może ograniczyć podatność rośliny na choroby i szkodniki. Dodatkowo, reguluje gospodarkę wodną rośliny.

Objawy jego niedoboru to: zauważalne przebarwienia w kolorze żółtym, a nawet czerwonym umiejscowione zwłaszcza na wierzchołkach i brzegach liści. Dodatkowo widoczne są nekrozy, wiotkość łodyg. Rośliny mają wydłużone korzenie, z małą ilością korzeni bocznych.

Nadmiar potasu blokuje przyswajalność magnezu dla roślin, a także wpływa na pogorszenie jakości plonu.

Magnez

Magnez (Mg) odpowiedzialny jest za proces fotosyntezy. Jest pierwiastkiem niezbędnym do właściwej gospodarki azotem oraz pobudzenia wzrostu rośliny. Dodatkowo, dzięki niemu możemy zwiększyć mrozoodporność uprawy. W zbożach, dzięki akumulacji azotu, dobrze zbilansowany magnez wpływa na plon ziarna, zawartość białka oraz aminokwasów.

Objawy jego niedoboru to: na roślinie występują żółto-białe przebarwienia wzdłuż nerwów, często też widoczne są czerwone przebarwienia na dolnej stronie niżej położonych liści. Nerwy liścia pozostają zielone, wierzchołki i brzegi liści zwijają się ku górze, mogą zasychać, łodygi cienkie.

Nie posiadamy informacji o szkodliwym wpływie nadmiaru magnezu na rośliny.

Siarka

Siarka (S) jest niedocenianym, ale bardzo ważnym składnikiem dla roślin. Wynika to z tego, że aktywizuje wiele enzymów i procesów życiowych roślin. Ma ona wpływ na wzrost zawartości białek, cukrów i tłuszczów w roślinie. Siarka wpływa też na efektywne przetworzenie azotu. Obliczono, że niedobór 1 kg siarki doprowadza do niewykorzystania ok 10-15 kg azotu.

Objawy jego niedoboru to: wizualnie objawy niedoborów siarki są bardzo podobne od objawów niedoborów magnezu, lecz ujawniają się już na najmłodszych liściach, które są się mniejsze, kruche i sztywne. Dodatkowo występuje chloroza całych liści, żółknięcie zauważalne jest na młodszych liściach, a ich spodnia część zaczerwieniona.

Nadmiar siarki jest poważnym zagrożeniem dla roślin i gleby. Powoduje ona bardzo ostry smak roślin, pogorszenie jakości oleju rzepakowego i wzrost zawartości szkodliwych metali ciężkich w roślinach. Jej nadmiar w podłożu prowadzi do przyspieszenia wymywania składników, zakwaszenia gleby i rozkładu minerałów.