Co zasiać po burakach cukrowych, kukurydzy uprawianej na ziarno lub późnych ziemniakach?

Na zadane w tytule artykułu pytanie, większość rolników i agronomów odpowie najczęściej: jęczmień jary. Faktycznie spośród zbóż jarych to jęczmień charakteryzuje się dużą odpornością na wiosenne susze i dużą wiernością plonowania. Porównując jednak ceny jęczmienia i pszenicy, w wielu przypadkach, wybór późno sianej pszenicy ozimej może okazać się korzystniejszy ekonomicznie. O czym warto pamiętać i jakie wyniki doświadczeń uprawy pszenicy ozimej późno sianej warto znać? O tym w dalszej części artykułu.
Wyniki doświadczeń

W latach 2014 – 2018 jednostka podkarpacka jednostka COBORU – SDOO Przecław, przeprowadziła serię doświadczeń w powiecie mieleckim, której celem była ocena przydatności odmian pszenic ozimych i jarych do siewu w II lub III dekadzie listopada. Szczególnie interesująco prezentuje się doświadczenie z roku 2016 (tab.1).

Tab. 1. Warunki polowe doświadczenia. Źródło: COBORU

Doświadczenie jest interesujące, ponieważ warunki pogodowe występujące podczas wegetacji roślin były wyjątkowo niekorzystne, co dobrze pokazuje ewentualne ryzyko związane z przyjętą strategią. Deficyt śniegu i mrozy jakie wystąpiły w styczniu 2016 (-18,5°C) przyczyniły się do złego przezimowania w szczególności niektórych odmian jarych, a pomimo to uzyskano średni plon ze wszystkich odmian na poziomie 75,8 dt/ha (tab.2). Najwyżej plonowały odmiany ozima Fidelius i jara Tymbalt po 118% wzorca.

Tab. 2. Poziom plonowania odmian pszenicy wysianych 19.11.2015. Źródło: COBORU

Warto zwrócić uwagę, że pewna charakterystyka stanowiska (kompleks pszenny dobry, klasa bonitacyjna III, wysokie pH) z pewnością ułatwiła wegetację roślin w późniejszym etapie rozwoju. Niestety, jednostka nie dostarcza informacji na temat zasobności gleby w potas i fosfor, ale nawożenie tymi makroskładnikami było przeprowadzone. Co ciekawe, uzyskane plony osiągnięto przy relatywnie niskiej dawce azotu – 119 kg N/ha. Zwiększona został natomiast planowana obsada roślin do 450 szt/m2 w przypadku odmian ozimych i 500 szt/m2 w przypadku  odmian jarych. Fungicydy nie były stosowane.

Na co koniecznie trzeba zwrócić uwagę decydując się na późny siew?

1. Dobór odmian – ważna wysoka zimotrwałość. W doświadczeniu zostały zaprezentowane odmiany dostępne od dłuższego czasu na rynku i sprawdzone w różnych doświadczeniach. Ponadto niemieckie źródła podają, że powinny to być odmiany tzw. dnia długiego, czyli późno strzelające w źdzbło. Przed wyborem konkretnej odmiany warto skonfrontować wyniki jej plonowania w standardowym terminie siewu dla regionu, w którym prowadzone jest gospodarstwo.

2. Zapewnienie prawidłowego rozdrobnienia i przykrycie resztek przedplonu, wyrównanie kolein.

3. Aplikacja azotu w ograniczonej dawce. Prawnie dopuszczone jest stosowanie azotu w listopadzie w formie nawozu wieloskładnikowego, po przedplonach późno schodzących z pola i w dawce do 30 kg N/ha

4. Unikanie siewu w nadmiernie uwilgotnioną glebę. Zapewnić głębokość siewu ok. 1,5 cm i prawidłowe przykrycie ziarna. Wilgotność gleby powinna być wystarczająca w tej warstwie do wschodów, a pozwoli to uniknąć zamulenia gleby i ograniczonych wschodów.

5. Optymalną fazą wejścia w spoczynek zimowy pszenicy z późnych siewów jest BBCH10 tzn. faza szpilkowania. W tej fazie pszenica jest mniej podatna na uszkodzenia mrozem.

6. Należy liczyć się z możliwą obniżką plonowania pszenicy do 20 dt/ha w stosunku do standardowej pszenicy sianej w optymalnym terminie.

Ważna kalkulacja ekonomiczna

Oczywiście każda decyzja agronomiczna powinna być podejmowana na podstawie jej ekonomicznej efektywności i analizie ryzyka. Pszenica na rynku zbóż jest zawsze wyceniana wyżej niż jęczmień. Aktualne ceny pszenicy na krajowym rynku wynoszą ok. 770 PLN/t, a jęczmienia ok. 600 PLN/t. Aby uzyskać przychód porównywalny z 65 dt/ha plonu jęczmienia jarego, wystarczy zebrać ok. 51 dt/ha plonu pszenicy. Z drugiej jednak strony koszty uprawy pszenicy są nieco wyższe niż uprawy jęczmienia jarego, co z kolei ma wpływ na dochód. Dochodzi jeszcze niemniej ważna kwestia dywersyfikacji upraw. Każde gospodarstwo w wyżej wymienionych aspektach należy indywidualnie analizować.

Autor tekstu: Radosław Zalewski, konsultant agrobiznesowy eAgronom

Literatura:

https://coboru.gov.pl/PlikiWynikow/44_2016_WPDO_3_PSZ.pdf

https://coboru.gov.pl/PlikiWynikow/44_2017_WPDO_10_PSZ.pdf

https://coboru.gov.pl/PlikiWynikow/44_2018_WPDO_6_PSZ.pdf

http://www.nowoczesnauprawa.pl/index.php?content=1260

https://www.agrarheute.com/pflanze/getreide/winterweizen-sorten-fuer-spaetsaat-539877

https://www.topagrar.pl/notowania/zboza/