Rolnictwo biodynamiczne może znacznie zwiększyć żyzność gleby?

Ekolomia to ekologiczne gospodarstwo o powierzchni 180 ha w województwie dolnośląskim. Od tego roku Ekolomia wdraża techniki i metody rolnictwa biodynamicznego. Na czym polega ten typ rolnictwa i czym różni się od gospodarstw konwencjonalnych opowie nam Rafał Borkowski, kierownik gospodarstwa i użytkownik eAgronom. 

Czym zajmuje się gospodarstwo Ekolomia?

Rafał Borkowski: Ekolomia gospodaruje na powierzchni 180 ha, z czego 100 ha jest wykorzystywanych pod uprawy zbożowe. Od 2007 roku jest certyfikowana ekologicznie, natomiast próby gospodarowania biodynamicznego trwają już od 2-3 lat. Pełny program wdrażamy dopiero od tego roku. Żeby być certyfikowanym, jako biodynamiczne gospodarstwo, trzeba być najpierw ekologicznym gospodarstwem, a następnie przez dwa lata przejść przez okres konwersji na biodynamiczne. Organizacja, która przyznaje certyfikat gospodarstwa biodynamicznego nazywa się Demeter International i również certyfikuje w Polsce.

Obecnie istnieje kilka lub kilkanaście gospodarstw biodynamicznych w Polsce. Ja znam jedno lub dwa. Wiele z nich zajmuje się tylko jedną wyspecjalizowaną działką, jak np. borówka amerykańska. Największe tego typu gospodarstwo – Juchowo – które posiada certyfikację Demeter ma ponad 2 tysiące hektarów i znajduje się w województwie zachodniopomorskim.

Na czym polega rolnictwo biodynamiczne?

Rafał Borkowski: Składa się z dwóch słów: ”bio” i ”dynamiczne”. Bio określane jako rolnictwo ekologiczne, a dynamiczne wskazuje na aspekt ekologiczny uzupełniony o dynamikę sił natury jaką mamy do dyspozycji – mikroorganizmów, bakterii, również substancji mineralnych oraz całego potencjału, który w nich drzemie.

Początek rolnictwu biodynamicznemu dał Rudolf Steiner – filozof, literaturoznawca, pedagog, celebryta w swoich czasach. Mówił o tym, żeby wykorzystać życie i wszystkie siły, które są w glebie wraz z siłami kosmicznymi, a ponieważ ziemia jest częścią tego kosmosu, to wszystkie składniki materialne są również pyłem kosmicznym. Tak jak nikogo już nie dziwi, że księżyc ma wpływ na przypływy i odpływy, tak w rolnictwie istnieją również kalendarze ogrodnicze.

Wypróbuj eAgronom już teraz

Jakie techniki i metody są wykorzystywane w rolnictwie biodynamicznym?

Rafał Borkowski: My w Ekolomii nie skupiamy się jeszcze na gwiazdach, jednak wykorzystujemy pewne preparaty, które Steiner zaproponował. Łączą one różne rośliny m.in. lecznicze, części odzwierzęce, które stosowane w połączeniu z nawozem zwierzęcym przyczyniają się do utrzymania witalności i płodności gleby oraz wzmocnienia potencjału roślin. Wiele zaproponowanych przez Steinera preparatów kręci się wokół kompostu, ponieważ jako główny nośnik życia i żyzności gleby jest wspomagany przez mikrodawki homeopatycznych preparatów np. z mniszka lekarskiego, z pokrzywy, z kory dębu i wielu innych roślin.

Taka naturalna medycyna dla ziemi.

Rafał Borkowski: Tak. Steiner podkreślał dużą rolę krowy w gospodarstwie, ponieważ ze swoimi trzema żołądkami jest ona najlepszym producentem nawozu najbardziej odpowiedniego dla danej lokalizacji. Krowa jedząc nasze siano, które ma mikrobiologiczne informacje o tym co jest w naszej ziemi i czego jej potrzeba, z pomocą milionów bakterii w swoich żołądkach trawi je i oddaje ziemi to, czego najbardziej potrzebuje. W Ameryce Północnej ziemie, na których biegały bizony są uważane za bardzo żyzne, bo przez wiele lat ten proces budował te gleby.

W rolnictwie biodynamicznym kluczowe jest wykorzystanie ziemi i sił jej otoczenia, żeby tworzyć żyzną glebę.

Rośliny tworzą ziemię. To nie jest tak, że za każdym razem wyciągając plon, okradamy ziemię, bo ona jest w stanie wyprodukować znacznie więcej, niż człowiek potrafi. Dlatego w rolnictwie ekologicznym tak istotna jest rola poplonów czy różnych wsiewek, które sprawiają, że ziemia nigdy nie jest czarna i nie leży odłogiem.

Jakie wsiewki i preparaty są stosowane w waszym gospodarstwie?

Rafał Borkowski: Stosujemy wsiewki jako mieszanki kilkunastu różnych roślin. Chodziło o to, żeby znaleźć w miarę niskotnące rośliny, żeby skosić żyto i żeby na ściernisku został nam gotowy poplon. My mamy green carbon mix przygotowany przez dwóch ekspertów wywodzących się z rolnictwa biodynamicznego z firmy z Niemiec. W tym roku siejemy wsiewki razem ze zbożem, bo w ubiegłym roku zasialiśmy je wcześniej i musieliśmy stosować poplon, co sprawiło, że mieliśmy dodatkową kulturę w tym krótkim okresie między żniwami a przygotowaniem pola pod zasiew.

W Ekolomii korzystamy z preparatów biodynamicznych, które częściowo kupujemy, a częściowo wytwarzamy sami na bazie nawozu krowiego, kompostu i efektywnych mikroorganizmów (EM). Kupuję je albo w gotowej formie w kontenerach, albo sam je mieszam, żeby fermentowały. Mają one za zadanie przyspieszać procesy gnilne. Wygląda to tak, że np. przy frezowaniu poplonu, najpierw go opryskujemy tymi preparatami tak, żeby po wymieszaniu z ziemią szybciej tworzył mieszankę organiczno-mineralną w ziemi.

Stosujemy również herbatki kompostowe – ferment – czyli dobrze przerobiony kompost z melasą i zmielonymi bitumicznymi skałkami, które fermentując tworzą taki zacier, by następnie w niewielkich ilościach, bo tylko 20 l na hektar, rozpryskać je na polu.

To są preparaty kompostowe czyli takie, którymi się szczepi kompost. Jedna dawka pokazana na zdjęciu jest rozprowadzana na 300 m3. W jednym słoiczku jest 100 ml i to się aplikuje w małych dawkach do takich dziur – pryzm kompostowych – żeby to później gniło.

Na przykład do preparatu krowieńcowego zbiera się mokre placki krowy, które wkłada się do beczki, miesza się ze skorupkami jajka i mączką bazaltową, przykrywa, żeby gniło od paru tygodni do kilku miesięcy. Jak już to jest przekompostowane, zmienia kolor na czarny i wtedy można wymieszać z wodą i przy okazji innego zabiegu agrotechnicznego opryskać pole.

Innym przykładem jest wykorzystanie zmielonego kryształu górskiego czy innego krzemienia, który był zakopany w krowim rogu w ziemi na rok. Tylko jedna łyżeczka na 200 l starcza na opryskanie hektara pola.

Jeszcze inny preparat z kory dębu przygotowuje się nacinając korę dębu z okolicy, wypycha się tym głowę zwierzęcia domowego, zwykle krowy, bo jest duża, i umieszcza się w wilgotnym miejscu np. pod rynną na rok. To później działa. To jest również wykorzystywane do szczepienia kompostu.

Jakie mierniki efektywności są wykorzystywane w gospodarstwie biodynamicznym?

Rafał Borkowski: Polegają one na obserwacji pola. Patrzymy, czy jest więcej czy mniej chwastów, niż było w poprzednim roku lub w porównaniu do innych pól, na których nie stworzyliśmy odpowiednich warunków naszym docelowym kulturom. Zwracamy uwagę na chwasty, na plony, wielkość liści i ich kolor. Idziemy nawet o krok dalej, bo po zastosowaniu danego preparatu po paru dniach mierzymy zawartość cukru w soku i w liściach. Na podstawie takich wskaźników widzimy, czy nasze metody działają.

Jak ceny skupu upraw z rolnictwa biodynamicznego różnią się od rolnictwa ekologicznego?

Rafał Borkowski: Znacząco się różnią, ale nie wystarczy sam certyfikat, trzeba mieć również dobrej jakości zboże. My dopiero ubiegamy się o certyfikację gospodarstwa biodynamicznego, ale wiem z doświadczenia m.in. z gospodarstwa Juchowo, że ceny są istotnie różne na korzyść biodynamiki. Po otrzymaniu certyfikatu, można korzystać z sieci sprzedaży niemieckiej organizacji Demeter, która tam jest znacznie bardziej rozbudowana.

Jak znalazł Pan eAgronom i jak pomaga Panu w prowadzeniu gospodarstwa ekologicznego?

Rafał Borkowski: Szukałem programu do zarządzania gospodarstwem. Zalogowałem się, zostawiłem swoje dane i kolega się do mnie odezwał. Wiele rzeczy w eAgronom jak chociażby plan nawożenia azotem zgodnie z Nową Dyrektywą Azotanową nie dotyczy gospodarstw ekologicznych, ale już planowanie zabiegów agrotechnicznych i katy pól są dla mnie bardzo praktyczne. Pracownicy rolni, którzy korzystają z aplikacji mobilnej, żeby zaznaczać wykonane zabiegi, mają o tyle łatwiej, że nie muszą zostawiać zeszytu z notatkami, które później trzeba wklepywać do tabelk